Κώστας Καββαθάς
Oι Aγώνες στην Eλλάδα ή, Πώς το Σπορ Πέθανε πριν Γεννηθεί.Πάνε πολλά χρόνια τώρα από την εποχή, που οπλισμένος με μια φωτογραφική μηχανή κι ένα μικροσκοπικό μαγνητόφωνο, γύριζα ασταμάτητα τα βουνά και τις πόλεις της Eλλάδας καλύπτοντας τους αγώνες αυτοκινήτου. Oι εικόνες από τους αγώνες ταχύτητας στους δρόμους των πόλεων έχασαν πια την ευκρίνειά τους, τα γεγονότα τη σημασία τους, οι πρωταγωνιστές των όσων συνέβησαν, τη νιότη τους.
Όσο και να προσπαθεί κανείς να μειώσει τη σημασία τους -χαρακτηρίζοντας τα παλιά εκείνα γεγονότα σαν «αναμνήσεις» των παλιών- γεγονός παραμένει, ότι τουλάχιστον στη δική μου ζωή π ο τ έ δεν ξανάζησα τη Pόδο του 1971 όχι για το Θεό, επειδή τότε σκοτώθηκε άδικα ο Γιάννης Mεϊμαρίδης αλλά γιατί, η παλιά πόλη με τα κάστρα της ήταν ο ιδανικός χώρος για να παιχτεί, μ’ όλη του τη μεγαλοπρέπεια, το δράμα ενός αγώνα ταχύτητας, ενός αγώνα που τα λάθη πληρώνονταν με τη ζωή των πρωταγωνιστών κι όχι με μια γρήγορη προσφυγή στα κάθε μορφής και είδους δικαστήρια και επιτροπές.
Oύτε μπορεί κανείς, όσο χυδαίος και αν έχει κατορθώσει να γίνει, ν’ αμφισβητήσει τη σοβαρότητα, την ευθύνη, την ολοκληρωτική εμπλοκή εκείνων που λάβαιναν μέρος στους αγώνες ταχύτητας της Kέρκυρας. Kι εδώ το αίμα που χύθηκε και οι ζωές που χάθηκαν απαγορεύουν στους άνευ ειδικού βάρους κριτές και επικριτές των πάντων ακόμα και τη συζήτηση, τουλάχιστον όταν αυτός ο δημοσιογράφος είναι παρών.
Aλλά και οι εικόνες των βουνών ήταν διαφορετικές τότε, που ο υπογράφων παρακολουθούσε από κοντά τους αγώνες.
Στις ειδικές διαδρομές των Pάλλυ υπήρχε ένας σχεδόν γ λ υ κ ό ς συναγωνισμός καθώς οι οδηγοί, φίλοι οι περισσότεροι στην «κανονική» τους ζωή, έκαναν τον αγώνα τους όχι για να βγάλουν ο ένας το μάτι του άλλου, αλλά για να νικήσουν όσο πιο ευγενικά μπορούσαν τον αντίπαλό τους.
Bέβαια οι ταχύτητες της εποχής εκείνης δεν είναι δυνατό ούτε καν να συγκριθούν με τις ταχύτητες των ημερών μας. Όμως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός, ότι για τα χρόνια εκείνα και τα μέσα που υπήρχαν (λάστιχα δρόμου, πρωτόγονες αναρτήσεις, ανύπαρκτα μέτρα ασφάλειας) οι ταχύτητες ήταν μεγάλες.
Tέλος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το ότι τα χρόνια εκείνα το ενδιαφέρον του K ο ι ν ο ύ για τους αγώνες ήταν μεγαλύτερο λόγω ακριβώς της πρωτοτυπίας τους. Oι άνθρωποι έβλεπαν για πρώτη φορά τις πανίσχυρες BMW Tίζα και τις ¶λφα Pομέο GTA, τα ταχύτατα DKW F-12 και τις μεγάλες Tζάγκιουαρ. Oι αγώνες ταχύτητας στα σιρκουί των πόλεων και στο Tατόι, οι μεγάλες αναβάσεις στην Πάρνηθα, τη Pιτσώνα και το Φιλέρημο, τα εξοντωτικά Aκρόπολις των 3½ ημερών χωρίς στάση, τα μεγάλα Φθινοπωρινά και Eαρινά Pάλλυ, όλες αυτές οι πρωτόγνωρες εκδηλώσεις κρατούσαν τον κόσμο κοντά στο Σπορ και τους ανθρώπους του. Oι οδηγοί της δεκαετίας του ’60 ήταν σύμβολα στην καθημερινή ζωή του τόπου, άνθρωποι που ήταν κοντά στο μέσο Έλληνα, τον άνθρωπο που τότε ανακάλυπτε τον πραγματικά «μαγικό» κόσμο της Aυτοκίνησης μέσα απ’ τους αγώνες.
Aν κανείς χρησιμοποιήσει το παλιό κλισέ και πει η «χρυσή εποχή» του Σπορ του αυτοκινήτου στην Eλλάδα μπορεί να είναι βέβαιος ότι δε θα πέσει θύμα μιας συναισθηματικής θεώρησης των γεγονότων.
H «χρυσή εποχή» των αγώνων ήταν οι δεκαετίες που αναφέραμε. Tι έγινε μετά;
Πολλά και διάφορα, με πρώτο απ’ όλα τη δηλωμένη αδιαφορία του επίσημου Kράτους για τα Mηχανικά Σπορ εν γένει. Oι αγώνες στην Eλλάδα αντιμετωπίστηκαν από τους αρμόδιους με εχθρότητα. Oι υπεύθυνοι στα διάφορα Yπουργεία ποτέ δεν κατάφεραν να δουν τα μηχανικά Σπορ σαν πεδία για Έρευνα για την -ανύπαρκτη- Eλληνική Tεχνολογία. Tα παραδείγματα των άλλων Eυρωπαϊκών χωρών, που διαθέτουν... δεκάδες πίστες τους άφησαν ασυγκίνητους ίσως γιατί, κανείς απ’ αυτούς δεν μπόρεσε ποτέ να συνδέσει την ανάπτυξη της Iταλικής π.χ. αυτοκινητοβιομηχανίας με τα αυτοκινητοδρόμια της Mόντζα, της Bαλελούνγκα και του Mιζάνο. Oύτε βέβαια κανείς απ’ τους «αρμόδιους» δεν μπόρεσε να καταλάβει πόσο στενά συνδεδεμένη είναι η ιταλική, η ιαπωνική, η γερμανική βιομηχανία δικύκλων με τις πίστες όπου γίνονται αγώνες, αλλά και δοκιμές.
H έλλειψη ενός, έστω, κλειστού χώρου οδήγησε τους αγώνες ταχύτητας στο θάνατο.
Mαζί τους παρέσυραν και τις ελπίδες για την ανάπτυξη της όποιας βιοτεχνίας ή βιομηχανίας κατασκευής τετράτροχων ή δίτροχων οχημάτων, ενώ παράλληλα έκλεισαν τις πόρτες σ’ όλους εκείνους τους νέους Mηχανικούς ή Σχεδιαστές ή Kατασκευαστές που θα ήθελαν ν’ ακολουθήσουν τους δρόμους που ακολούθησαν εκατοντάδες συνάδελφοί τους στις λεγόμενες «πολιτισμένες» χώρες του κόσμου.
Tην αδιαφορία και την εχθρική στάση του Kράτους συμπλήρωσαν η ανικανότητα της EΛΠA να προβάλει σ ω σ τ ά την ιδέα και τη σ η μ α σ ί α των Aγώνων και η μικροπολιτική αντιμετώπιση του Σπορ από τους ίδιους τους αγωνιζόμενους τα τελευταία χρόνια.
H EΛΠA (με τις διάφορες μη αντιπροσωπευτικές επιτροπές της E.Θ.E.A.) κατάφερε να διατηρήσει τους αγώνες στο χώρο του ελιτίστικου σπορ των πλουσίων ή των περίπου πλουσίων. H Λέσχη αυτή, με τους δεκάδες χιλιάδες συνδρομητές, έχασε είτε επειδή έτσι επιθυμούσε, είτε λόγω καθαρής ανικανότητας, δεκάδες ευκαιρίες για να προβάλει το αληθινό, το πραγματικό, το σύγχρονο πρόσωπο των αγώνων. Για χρόνια ολόκληρα το Σπορ περιστράφηκε γύρω από ά τ ο μ α και όχι, όπως έπρεπε, γύρω από δομές και ιδέες, σκοπούς και στόχους.
Tο προσωπικό πρόβλημα του κάθε πρωταθλητή ή περίπου πρωταθλητή, έφτασε να απασχολεί Kοινό και Δημοσιογράφους περισσότερο από την ανάπτυξη του ίδιου του Σπορ του Aυτοκινήτου και της Mοτοσικλέτας πάνω στις βάσεις που μόλις πριν περιγράψαμε. Kάποια στιγμή μάλιστα, τα πράγματα ξέφυγαν από κάθε έλεγχο και οι αγώνες άρχισαν να κερδίζονται ή να χάνονται στα δικηγορικά γραφεία, οι πρωταθλητές να ξεθάβονται κάτω από σωρούς μηνύσεων και κόντρα-μηνύσεων, οι θέσεις να αποφασίζονται σε στέκια και σε γραφεία πολυεθνικών. Oι αγώνες σταμάτησαν να είναι ένα δημιουργικό και δύσκολο σπορ όπου οι ικανοί και οι θαρραλέοι ξεχωρίζουν και μεταβλήθηκαν σε εκδηλώσεις του Mονομελούς ή του Tριμελούς Δικαστηρίου.
Mετά την τρίτη ή τέταρτη «πρες κόνφερανς» οι άμοιροι δημοσιογράφοι του Eιδικού Tύπου κατάφεραν να απωλέσουν το πρόβλημα μέσα σε σωρούς από λουκανικάκια και σαντουιτσάκια που προσφέρονταν άφθονα στους συνεντευξιαζόμενους και τους απλούς παρατηρητές.
Όσοι δεν είχαν την οικονομική άνεση να κάνουν μηνύσεις ή να συγκαλέσυν «συνεντεύξεις» Tύπου και Aγωνιζομένων άρχισαν να βλέπουν, ότι το παιχνίδι παίζεται με εντελώς άνισους όρους.
Aπό τη δική μας πλευρά αρχίσαμε να διαβλέπουμε τον κίνδυνο του καθολικού ρεζιλέματος στους αναγνώστες μας καθώς, τ’ αποτελέσματα που δημοσιεύαμε στο ένα τεύχος μεταβάλλονταν ριζικά στο επόμενο.
Oι αιτίες που άλλαζαν τ’ αποτελέσματα είναι γνωστές. Tις γράψαμε στα προηγούμενα τεύχη και τις γράφουμε και σ’ αυτό σε άλλες σελίδες.
Aυτοκίνητα μέσα στις Eιδικές Διαδρομές, καθυστερήσεις στην τοποθέτηση των χρονομέτρων, ποινές για «υπερβολική ταχύτητα» μέσα σε κατοικημένες περιοχές, ενστάσεις για τη θέση που «κατέχει» ο κάθε οδηγός από τη FIA και χίλια δυο άλλα προβλήματα, που εμφανίστηκαν στους αγώνες μαζί με την άφιξη του ε π α γ γ ε λ μ α τ ισ μ ο ύ. Γιατί πολύ φοβάμαι, εκεί βρίσκεται το μυστικό. Yπάρχουν σήμερα στην Eλλάδα τέσσερις-πέντε άνθρωποι που «τρέχουν» επαγγελματικά, μεταφέροντας στο αυτοκίνητό τους εκτός απ’ το συνοδηγό τους και τα -τεράστια-οικονομικά συμφέροντα μεγάλων εταιριών που ξοδεύουν π ο λ λ ά εκατομμύρια δραχμές για να κερδίσουν τα πρωταθλήματα.
Έτσι, φτάσαμε στο σημείο να κάνουμε επαγγελματικούς αγώνες με ερασιτέχνες οργανωτές, με ανθρώπους που θ έ λ ο υ ν αλλά δεν είναι σε θέση -λόγω αντικειμενικών δυσκολιών- να προσφέρουν «ευρωπαϊκά» επίπεδα οργάνωσης.
Aπ’ την άλλη πλευρά, υπάρχει μια Eθνική Λέσχη που αντιμετωπίζει τις επαγγελματικές συμμετοχές επίσης με ερασιτεχνικό τρόπο, προσκολλημένη ίσως στην... παλιά καλή εποχή που αναφέραμε πιο πριν. Προσθέστε σ’ αυτά και τη συνεχιζόμενη κρατική αδιαφορία, που έχει μετατρέψει τους αγώνες αυτοκινήτου σε σπορ της νύχτας, σε εκδήλωση που την παρακολουθούν μόνο οι «τρελοί» και έχετε το ρευστό μέσα στο οποίο υποτίθεται ότι λειτουργούν οι αγώνες. Kανείς μέσα σ’ αυτό το κύκλωμα δε βλέπει παραπέρα απ’ τα προσωπικά του προβλήματα και συμφέροντα, κανείς δεν κοιτάει πιο μακριά απ’ το κέφι του.
Tα όποια Πρωταθλήματα είναι ή γίνονται γνωστά μόνο στον Eσωτερικό Kύκλο και στους ίδιους τους αγωνιζόμενους και, στην ουσία, δε σημαίνουν τίποτα για το μεγάλο κοινό.
Πρόσφατα σταθήκαμε μάρτυρες της «τιμωρίας» διαφόρων οδηγών για λόγους που δε χρειάζεται να αναλυθούν απ’ αυτή τη στήλη.
Oι άνθρωποι αυτοί -και άλλοι- τιμωρήθηκαν με ισόβιο αποκλεισμό από τους αγώνες επειδή αντέδρασαν σε λάθη που έκαναν εκείνοι που τους... τιμώρησαν!
Eίδαμε αγώνες να κερδίζονται και να χάνονται σε δικογραφίες, παρακολουθήσαμε δικηγόρους να παίρνουν τη θέση των οδηγών και οδηγούς να μεταβάλλονται σε πρώτης τάξης νομικούς! Στεκόμαστε μάρτυρες μιας τρικυμίας μέσα σε ένα κουτάλι νερό, μιας οικογενειακής διαμάχης που τείνει -λόγω έλλειψης άλλων σοβαρότερων στόχων- να πάρει την έκταση... θεομηνίας! Oι αγωνιζόμενοι χωρίστηκαν σε... ομάδες, ο Tύπος το ίδιο, οι μισοί είναι υπέρ του Tάδε κι οι άλλοι μισοί υπέρ του Δείνα και όλοι εναντίον των Mηχανοκίνητων Σπορ.
O υπογράφων αποχώρησε από την «ενεργή» δημοσιογραφία των αγώνων για όλους τους παραπάνω λόγους, αλλά και για άλλους που σχετίζονται μ’ αυτούς. Kάνει κάποιος μια εργασία όταν τον ικανοποιεί και α ι σ θ η τ ι κ ά και δεν μπορώ να πω ότι, η νέα μορφή τους μ’ αφήνει ικανοποιημένο.
H «αποχώρηση» όμως ποτέ δεν ήταν ολοκληρωτική. Όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν όλο και καθόταν πίσω απ’ το τιμόνι ή στο δεξί κάθισμα του συνοδηγού ενός αγωνιστικού αυτοκινήτου διατηρώντας έτσι στενή επαφή με τα δρώμενα. Aλλά η εμπλοκή του με τους αγώνες δεν περιορίστηκε στις σποραδικές συμμετοχές του σε αγώνες. Eδώ και πολλά χρόνια έχει ξεκινήσει έναν άλλο αγώνα, πολύ πιο σημαντικό κατά τη γνώμη του: τον αγώνα να πείσει τους αρμόδιους και μη ότι οι αγώνες αυτοκινήτου δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι ένα σπορ για λίγους τρελούς ή για πολλούς «λεφτάδες», αλλά ένα πεδίο δημιουργικής δουλειάς, επιστημονικής έρευνας και τεχνολογικής εξέλιξης.
Eδώ και τρία περίπου χρόνια έχει λάβει μέρος σε δεκάδες «συσκέψεις» με αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες προσπαθώντας να τους πείσει για την ανάγκη ν’ αλλάξει η αντιμετώπιση του επίσημου Kράτους, ν’ αλλάξουν οι φορείς, οι σκοποί και οι στόχοι.
Eίναι γνωστές στους αναγνώστες των 4T οι μάχες που ο υπογράφων έχει δώσει -και σίγουρα και μερικοί άλλοι συνάδελφοι- για τη δημιουργία ενός Kέντρου Έρευνας & Tεχνολογίας στο προς το παρόν ανενεργό Aεροδρόμιο των Σπάτων, ενός Kέντρου που θα δώσει στη νεολαία της πρωτεύουσας που αγαπάει τα Mηχανικά Σπορ τη δυνατότητα να εκφραστεί και να δημιουργήσει τις βάσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας, της βιομηχανίας δικύκλων, της -γιατί όχι- αεροπορικής βιομηχανίας για να κάνει αφενός το «κέφι» της, αλλά και για να δώσει κάποτε τη δυνατότητα στην πατρίδα της να λειτουργήσει ανεξάρτητα σ’ αυτούς τους τομείς. O υπογράφων πιστεύει ότι οι αγώνες αυτοκινήτου και μοτοσικλέτας θα αποκτήσουν το σωστό τους μέγεθος και τη συναίσθηση της α π ο σ τ ο λ ή ς τους όταν και εφόσον σταματήσουν να είναι υποθέσεις του ενός ή του άλλου «μεγάλου» οδηγού αγώνων και της αυλής του. Για να γίνουν όμως πραγματικότητα αυτοί οι στόχοι δεν αρκούν οι καλές προθέσεις, οι ερασιτεχνικές προσπάθειες, οι κραυγαλέες διοργανώσεις, η χωρίς όρια προβολή των «ημίθεων» του τιμονιού και του γκαζιού.
Για να γίνουν πραγματικότητα αυτοί οι στόχοι χρειάζεται μια φωτισμένη ηγεσία, χρειάζονται άνθρωποι που να θέλουν οι ίδιοι να δουν τη χώρα τους να πηγαίνει μπροστά και σ’ αυτούς τους τομείς.
Tο αν υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι και αν οι αρμόδιοι είναι σε θέση να τους βρουν και να τους αναθέσουν αυτό το έργο της ουσιαστικής εξυγίανσης, δεν είμαστε εμείς που θα πούμε...
Aς το σκεφτούν όσοι διαβάζουν αυτό το περιοδικό, ας πράξουν ανάλογα και ας αναλάβουν επιτέλους τις ευθύνες τους για να φύγουν οι αγώνες από τους διαδρόμους των δικαστηρίων ή από το επίπεδο των πεζοδρομιακών θέσεων και να πάρουν τη θέση που πραγματικά τους ανήκει σε μια αναπτυσσόμενη χώρα, που σύντομα μπαίνει στον 21ο αιώνα.